|
|
webmaster Anton Hogeveen |
Op veel plaatsen in Nederland groeien orchideeën in het wild. Vaak zijn er speciale orchideeënroutes uitgestippeld.
Een aantal van die locaties en routes zijn hier te vinden. (veelal door onszelf al bezocht met foto's op de fotopagina onder collecties)
Eerst even een heel belangrijke waarschuwing.
Alle orchideeën zijn beschermd en mogen dus niet worden beschadigd, geplukt of uitgegraven. Er staan hoge boetes op overtredingen.
Als er werkzaamheden moeten worden gedaan op locaties waar orchideeën groeien, is er een ontheffing nodig of moet er volgens een gedragscode worden gewerkt.
Constateert u een overtreding op de beschermingsregels voor orchideeën, dan kunt u dat bij ons melden, of direct bij het
Nationaal meldpunt orchideeënverstoring
Het determineren (uitzoeken welke orchidee het is) is niet altijd even makkelijk. Vele orchideeën lijken erg veel op elkaar en zijn vaak moeilijk te herkennen.
De WEO heeft samen met de stichting Floron een orchideeën zoekkaart uitgebracht. Deze is gratis bij KNNV en Floron te downloaden zodat u hem zelf uit kunt printen.
Hij is ook kant en klaar te koop bij de IVN winkel, zowel in eenvoudige papieren uitvoering als netjes geplastificeerd.
Vaak horen we het commentaar dat als een plant of diersoort uitsterft dat niet zo erg is, "zo is de natuur". Maar dat het verdwijnen van een enkele soort enorme gevolgen kan hebben, blijkt wel uit onderstaande reportage waar in het verleden uitgestorven wolven weer geherintroduceerd worden in een natuurgebied.
Er zijn vele wandelgebieden bekend waar wilde orchideeën voorkomen. Een aantal daarvan zijn op deze pagina al beschreven.
Er zijn echter ook gebieden die nergens beschreven staan, vaak publiekelijk toegankelijk zijn en waar toch orchideeën voorkomen. Als wij die gebieden tegenkomen, maken we daar uiteraard ook foto’s van de aangetroffen orchideeën.
Uiteraard willen we die foto’s graag met onze bezoekers delen. Wel is het natuurlijk zeer belangrijk ook deze orchideeën en locaties te beschermen en de orchideeën de rust en tijd te geven om zaad te vormen zodat ze zich voort kunnen planten.
Met die reden zullen we geen locatie vermelden anders dan de provincie van de waarneming en zullen we de gemaakte foto’s pas minimaal 2 maanden na onze waarnemingen op onze fotopagina plaatsen.
Deze foto’s zijn te vinden op onze fotopagina onder het kopje Wandelingen/Overigen.
Ten zuidwesten van Schin op Geul liggen op de oostelijke helling van het Gerendal twee kleine terreinen van Het Limburgs Landschap. Ze zijn samen nog geen hectare groot en ingeklemd tussen eigendommen van Staatsbosbeheer. Beide percelen bestaan uit goed ontwikkeld kalkgrasland met struweel en bos langs de bovenrand van de helling.
Het Gerendal is het langste droogdal dat aan de noordzijde van het plateau van Margraten in de richting van de Geul loopt. In de volksmond heet het ook wel Moordgerendal, naar een veldslag die in 53 voor Christus in dit smalle dal zou hebben plaatsgevonden. De Eburonen, de autochtone bevolking in die periode, brachten er de Romeinen een gevoelige slag toe. Tegenwoordig zijn deskundigen het er niet over eens of deze slag werkelijk in het Gerendal heeft plaatsgehad. In 1950 kocht Het Limburgs Landschap twee percelen grasland in het Gerendal. Ook Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer hebben gronden in het dal en de nabije omgeving. Spreiding van bezit was volgens de heer W.H. Diemont, in die tijd houtvester van Staatsbosbeheer en natuurbeschermer in hart en nieren, de beste garantie voor behoud van de gevoelige natuurgebieden in de regio.
De terreinen in het Gerendal bestaan uit kalkgrasland met een smalle strook struiken en bos. Het kalkgrasland is zeer plantenrijk. Er komen minstens vijf soorten orchideeën voor, waaronder soldaatje, vliegenorchis en grote muggenorchis. Tevens is het een van de grootste groeiplaatsen van de uiterst zeldzame Duitse gentiaan. De struweelzone is rijk aan struiken zoals liguster, rode kornoelje, hazelaar en gewone kardinaalsmuts. In de schaduw van struiken en onder het hellingbos komt de zeldzame kalkminnende vingerzegge tot bloei.
De terreinen van Het Limburgs Landschap worden als één geheel beheerd met de natuurterreinen van Staatsbosbeheer. Jaarlijks worden de kalkgraslanden gemaaid en intensief met Mergellandschapen begraasd, zodat struweeluitbreiding geen kans krijgt en vergrassing wordt tegen gegaan. De bosrand is enkele jaren geleden deels gekapt om onder andere de vliegenorchis meer geschikte groeiplaatsen te bieden. De planten- en insectenrijkdom van het reservaat geeft aan dat het huidige beheer voldoet en kan worden gecontinueerd.
Vanaf NS-station Schin op Geul is het Gerendal na een wandeling van minder dan 2 km bereikt, buslijn 49 [Gulpen-Valkenburg] stopt in de omgeving De kalkgraslanden zijn vanwege hun zeldzaamheid en kwetsbaarheid niet toegankelijk. Ze zijn echter te overzien vanaf het pad dat door het Gerendal loopt. Nabij de werkschuur van Staatsbosbeheer is een orchideeëntuin aangelegd die een goed beeld geeft van de zeldzame flora die ook in het wild in de omgeving voorkomt.
Heempark Tenellaplas (3 ha) bestaat uit een fraaie duinplas, gelegen tussen afgegraven binnenduinhellingen, die tot enkele meters boven het grondwater reiken.
De naam van Cees Sipkes, een van de heemtuinpioniers in Nederland, is onverbrekelijk met dit heempark verbonden. Hij begon met de aanleg van ‘zijn’ instructief plantsoen in 1948, nadat hij al heel veel kennis en ervaring had opgedaan met het kweken van wilde inheemse planten in zijn kwekerij ‘De Teunisbloem’ in Overveen en met het aanleggen en beplanten van Thijsse’s Hof (in 1925).
Al voor de aanleg en zeker ook daarna kwam tot ieders verrassing het teer guichelheil (Anagallis tenella) massaal voor in het gebied. Dit inspireerde Sipkes tot de naamgeving van het heempark: Tenellaplas.
Hij maakte van het heempark in de loop van de jaren een botanisch juweeltje. Hij leidde er veel excursies en werkte er nog tot op hoge leeftijd. Het sfeervolle geheel van water- en moerasvegetaties, natte duinvalleien, droge duinen en duinbos/stinzenmilieu herbergt een groot deel van de Nederlandse duinflora, maar ook bijzondere planten uit andere districten zijn er te vinden.
Van april tot september bloeien er o.a. 14 soorten orchideeën, enkele gentiaansoorten, parnassia, duinroosje, vleugeltjesbloem, grote wilde tijm, engelse alant, maretak… Een klein stukje wordt regelmatig afgeplagd om plaats te bieden aan pioniervegetatie zoals vetblad en teer guichelheil. Om muurplanten als muurvaren, steenbreekvaren, tongvaren en muurbloem een plekje te geven, is een kleine ruïne van een voormalig duinhuisje in het park neergezet en is er een muurtje van oude bakstenen gebouwd.
Een boomgaard met hoogstamrassen en bloemenweiden vlakbij maken ook nog deel uit van het terrein, dat tegenwoordig beheerd wordt door medewerkers van de Stichting Het Zuidhollands Landschap en een groepje enthousiaste vrijwilligers. Als speciale voorzieningen voor dieren zijn op het heemparkterrein een bijenstal geplaatst en verschillende paddenpoeltjes gegraven.
De foto’s van ons bezoek zijn te vinden op onze fotopagina onder het kopje Wandelingen/Tenellaplas.
Het hele jaar door kunt u de orchideeënroute lopen. Dit is een tocht van circa 1,5 uur en erg mooi.
Let op: als het veel geregend heeft zijn laarzen geen overbodige luxe, maar dit maakt de toch alleen maar nog mooier. Langs route zitten veel soorten watervogels, er zijn bevers gezien en diep onderwater zwemmen meervallen van 1,5 meter groot.
Helaas voor mensen die slecht ter been zijn is deze route niet geschikt.
Je zou het niet verwachten, maar zelfs in Hoofddorp rondom het centrum zijn wilde orchideeën te vinden.
Donderdag 27 juni 2007 heeft wethouder Jeroen Nobel de eerste orchideeënroute in de gemeente Hoofddorp geopend. Hij deed dit samen met de initiatiefnemers mevrouw de Regt en de heer Warmerdam.De Orchideeënroute loopt van de Fruittuinen (bij de Burgemeester Willigenlaan) tot aan de Wegalaan bij het bedrijventerrein Beukenhorst. Orchideeën bloeien vooral in juni en juli. In Beukenhorst Oost worden vooral Rietorchis en Bijenorchis aangetroffen. In Beukenhorst West komen, naast deze twee soorten, ook nog de Moeraswespen orchis en de Brede wespenorchis voor. Verder breidt de Ratelaar zich daar goed uit. Orchideeën komen vooral voor in bermen langs schoon water.
Het feit dat er in de gemeente 10 verschillende soorten orchideeën voorkomen, kan er op wijzen dat hier de ecologische omstandigheden voor de orchidee hier optimaal zijn.
Een folder van de route is te downloaden via de website van gemeente Haarlemmermeer.
De foto’s van ons bezoek zijn te vinden op onze fotopagina onder het kopje Wandelingen/Hoofddorp.
(foto: Hans Inberg)
Koolmansdijk is een van de pareltjes in de Achterhoek. Het is een van de grootste blauwgraslanden van Nederland. Er komt een zeldzame vegetatie voor met o.a. parnassia, blauwe knoop, echt duizendguldenkruid, klokjesgentiaan, draadgentiaan en diverse orchideeën. Afgelopen week (note redactie: dit bericht is van2 juli 2012) stonden zelfs wij verbaast te kijken naar de bijzonder rijke bloei van de Moeraswespenorchis die normaal gesproken maar met enkele tientallen staat te bloeien.
Leuk voor in de tuin?
Elk jaar komen we in het veld mensen tegen die orchideeën uit gestoken hebben en mee willen nemen voor in de tuin. Een orchidee is een wettelijk beschermde soort en het is dan ook niet toegestaan de plant te steken, plukken of te vernielen.
Bovendien heeft een orchidee een schimmel nodig die in de bodem groeit. Deze is vaak niet aanwezig in de tuin en de orchidee zal daarom ook snel weer verdwijnen.
Orchideeën verspreiden zich met zaad dat zo fijn is dat ze met de wind grote afstanden kunnen afleggen.
Zelf genieten van orchideeën?
Op Koolmansdijk is een wandelroute aangelegd waar u vanaf het pad zelf kunt genieten van verschillende soorten orchideeën. Hiervoor kunt u aan de Koolmansdijk uw auto parkeren op een van de twee parkeerplaatsen en vanaf daar de gele wandelroute volgen. Dit is een wandelroute van ongeveer 3.5 kilometer.
Naast de enorme vogelrijkdom is het Nationaal Park Lauwersmeer ook vermaard om zijn vele orchideeën. Zowel qua aantallen als qua soortenrijkdom. In het voorjaar van 2012 zijn er door medewerkers van Staatsbosbeheer en IVN maar liefst 10 verschillende soorten ontdekt! Sommige van deze soorten zijn heel zeldzaam en staan in afgesloten gebied. Maar gelukkig kunt u als bezoeker ook volop genieten van deze bijzondere bloemenpracht. Het
Nationaal Park nodigt u van harte uit om eens het Orchideeënpad te gaan lopen. Deze blauw gemarkeerde route van 7 km. voert u langs een aantal schitterende orchideeënvelden. Het startpunt van de route is Restaurant Het Booze Wijf, Strandweg 1 te Lauwersoog.
Een kaart van de wandelroute is te downloaden via de website van de IVN.
De Landtong Rozenburg, midden in de Rotterdamse Haven, blijkt een mooie populatie bijenorchissen te huisvesten. Al jaren worden er enkele exemplaren bloeiend waargenomen. De omstandigheden zijn blijkbaar gunstig voor deze mooie orchidee want ze heeft zich in de loop van de tijd behoorlijk uitgebreid.
In 2014 bloeiden er op de Landtong Rozenburg bijenorchissen in grotere aantallen dan anders. Waarschijnlijk was dit te wijten aan de zachte winter. Deze orchidee overwintert namelijk als rozet, waardoor ze gevoelig is voor strenge vorst. Ook deze winter is erg zacht, wat gunstig is voor de uitbreiding van de populatie. Aan het aantal rozetten te zien, staat ons een mooi bloeiseizoen te wachten.
Bijenorchis (foto: Twan Teunissen)
Op de Landtong spelen spontane ontwikkelingen onder invloed van begrazing, neerslag, droogte, wind en vorst een hoofdrol. In plaats van de mens zijn het hier natuurlijke processen die bepalen welke bloem, boom of struik waar kan groeien. Spontane kieming, onderlinge concurrentie, vraat, natuurlijke successie, verdroging, verdrinking, storm, kou en brand bepalen het beeld van dynamische graslanden, struwelen en bosjes die op de Landtong groeien en bloeien.
Wortelrozet van bijenorchis (foto: Ronald Bakker)
De bijenorchis is niet de enige orchidee die in het jaarrond begraasde gebied voorkomt. Ook moeraswespenorchis, brede wespenorchis, rietorchis en vleeskleurige orchis hebben er een plaats gevonden.
Landtong Rozenburg (foto: Leo Linnartz)
Wie zelf de natuur op de Landtong Rozenburg wil ontdekken is van harte welkom. Het natuurgebied van Havenbedrijf Rotterdam is vrij toegankelijk op en buiten wegen en paden. Meer informatie op de websites van ARK en de herinrichting Landtong Rozenburg.
Tekst: Joost de Kurver, ARK Natuurontwikkeling
Foto's: Twan Teunissen, ARK Natuurontwikkeling; Ronald Bakker; Leo Linnartz, ARK Natuurontwikkeling
Op Texel bloeien in juni miljoenen orchideeën in het wild. Deze bloemen komen zelfs in een aantal Texelse wegbermen voor. In de rest van Nederland zijn wilde orchideeën zeldzaam, maar in de Texelse natuurgebieden komen orchideeën massaal voor.
Harlekijn
De harlekijn, een paarsbloeiende orchidee van vochtige graslanden, is de eerste orchidee die bloeit. Omdat de harlekijn landelijk een van de plantensoorten is die het meest in aantal achteruitgegaan is, kan het opvallend genoemd worden dat deze orchidee op Texel in grote getalen aanwezig is. De Bol en de oeverlanden van de Roggesloot bij de Hollandseweg zijn een paar van de groeiplaatsen van deze zeldzame orchidee. Op de groeiplaatsen van de harlekijn bloeit iets later vaak de brede orchis.
De paarse orchis
De orchis is massaler aanwezig, met een veel forsere, vollere en paarse bloemaar. Spectaculair is het effect van de brede orchis: hele velden krijgen een prachtige paarse kleur. In de duinen staan onder andere ook de vleeskleurige- en moeraswespenorchis. Langs het wandelpad door de Horspolders zijn deze goed te zien. Andere orchideesoorten die op Texel voorkomen zijn: grote muggenorchis, breedbladige wespenorchis, groenknolorchis, grote keverorchis en welriekende nachtorchis.
U kunt diverse soorten orchideeën zien in De Muy
1. Breedbladige orchis (Dactylorhiza majalis) In duinvalleien en heiden. Bloeit in mei en juni. U kunt deze orchideeënsoort zien bij: reservaat Stengweg, Waalenburg (vanaf De Staart) en De Bol (te zien vanaf de molen).
2. Gevlekte orchis (Dactylorhiza maculata) In duinvalleien en heiden. Bloeit in juni en juli. Deze orchideeënsoort staat in 't Alloo en is vanaf de weg, de Ruyslaan, goed te zien.
3. Vleeskleurige orchis (Dactylorhiza incarnata) In duinvalleien en heiden. De meest verspreid voorkomende orchideeënsoort op Texel. Bloeit in mei en juni. U kunt deze orchideeënsoort zien op de blauwe wandelroute in de Hors en in het Ceris poldertje (vrij toegankelijk).
4. Grote keverorchis (Listera ovata) In droge duinen. Plaatselijk algemeen. Hoewel het vrij forse planten kunnen worden, zijn deze orchideeën toch weinig opvallend. Heeft groenige bloempjes aan een krachtige stengel die tussen twee grote bladen tevoorschijn komt. Wordt vaak in een vroeg stadium geheel door de konijnen afgevreten. Bloeit in mei en juni.
5. Grote muggenorchis (Gymnadenia conopsea) In duinvalleien en heiden. Bloeit in juli en augustus.
6. Welriekende nachtorchis (Plathantera bifolia) In duinvalleien en heiden. Bloeit in juni en juli.
7. Harlekijn (Orchis morio) In duinvalleien en heiden. Bloeit in mei en juni.
8. Sturmia (Liparis loeselii) In duinvalleien en heiden. Bloeit van mei tot in juli.
9. Breedbladige wespenorchis (Epiipactis helleborine) In het bos. Deze plant komt nog op verscheidene plaatsen onder zuiver dennenbos voor. Het aantal exemplaren per standplaats kan van jaar tot jaar sterk verschillen. Door de groenachtige bloemen is de orchidee weinig opvallend. Bloeit van juli tot in september.
10. Moeras wespenorchis (Epioactis palustris) In duinvalleien en heiden. Een weinig opvallende orchidee die soms in grote aantallen dicht bijeen staat. Dit wordt mede veroorzaakt doordat de plant zich uitbreidt door worteluitlopers. Wordt veel door wespen bezocht. Vandaar de naam. Bloeit van juni tot in augustus.
Bron: 'De wilde planten van Texel' Adriaan Dijksen en illustraties van Johan Reydon), oa verkrijgbaar bij Ecomare.